Zapalenie osierdzia

Rozpoznanie zapalenia osierdzia, a zwłaszcza wysiękowego zapalenia osierdzia, w warunkach domowych nie jest możliwe. Konieczna jest bowiem systematyczna obserwacja, wielokrotne osłuchiwa-nie okolicy serca oraz wykonanie wielu badań laboratoryjnych, elektrokardiograficznych i radiologicznych w warunkach szpitalnych. W rozpoznaniu obecności płynu w worku osierdziowym w istotny sposób pomaga badanie ultrasonograficzne (USG).

Osierdzie to cienka błona otaczająca serce. Tworzy ona rodzaj worka, czyli worek osierdziowy. W worku tym znajduje się mięsień sercowy. Przestrzeń pomiędzy ścianą serca a zewnętrzną warstwą worka osierdziowego jest wypełniona niewielką ilością płynu. Zapalenie osierdzia jest więc procesem zapalnym worka osierdziowego, który może dotyczyć nasierdzia, czyli listka trzewnego i listka ściennego osierdzia. Procesowi towarzyszy zazwyczaj odkładanie włóknika na powierzchni osierdzia i powstający wysięk (czyli płyn powstający w wyniku zapaleń), a także bardzo często stan zapalny wsierdzia.

Objawy zapalenia osierdzia: gorączka, ból w klatce piersiowej, w okolicy mostka, nasilający się podczas oddychania i ruchów klatki piersiowej, kaszel i duszność, oraz inne objawy ogólne, takie jak osłabienie, poty, dreszcze, tarcie osierdziowe, świadczące o suchym albo wysiękowym zapaleniu osierdzia.

Suche zapalenie osierdzia charakteryzuje się zmianami włóknikowymi czyli odkładaniem się włóknika. W wysiękowym zapaleniu osierdzia gromadzący się płyn uciska mięsień sercowy i blokuje jego akcje, w wyniku czego dochodzi do stłumienia serca. W ten sposób powstaje tzw. trójkątna sylwetka serca.

Najczęściej do zapalenia osierdzia może dojść w przbiegu infekcji bakteryjnych, wirusowych, choroby reumatycznej, gruźlicy, zawału serca, mocznicy, po zabiegu torakotomii (otwarcie ściany klatki piersiowej, aby dostać się do narządów wewnątrz klatki piersiowej, czyli płuca, serce, przełyk, tchawica, przepona).

Wyróżniamy takie postaci zapalenia osierdzia:

- gruźlicze ( pericarditis tubefculosa), występujące w przebiegu gruźlicy i cechujące się długo utrzymującą się gorączką oraz dużym wysiękiem.

- idiopatyczne (pericarditis acuta benigna idiopathica), czyli surowiczo-włóknikowego zapalenie o nieznanych przyczynach. Może być spowodowane przebytymi wcześniej infekcjami wirusowymi (Coxackie, HIV, HCV, enterowirusy, wirusy ECHO, adenowirusy, cytomegalowirusy, wirusy paragrypy) i infekcjami górnych dróg oddechowych. Charakteryzuje się towarzyszącą niewydolnością krążenia i zaciskającym zapaleniem osierdzia.
Rozpoznie: na podstawie objawów wysięku do worka osierdziowego i stwierdzeniu tarcia osierdziowego, w badaniu radiologicznym stwierdzenie powiększonej sylwetki serca z powodu płynu w worku osierdziowym, badanie EKG.

Leczenie: farmakologiczne, w szpitalu i zależy od postaci klinicznej. Podaje się tuberkulostatyki w przypadku gruźliczego zapalenia, salicylany w idiopatycznym zapaleniu, a w przypadku mocnych bólów stosuje się glikokortykosteroidy. W przypadku dużych wysięków niezbędne jest cewnikowanie chorego.

Zobacz również objawy tej choroby: Objawy zapalenia osierdzia